novissimum

novissimum
nŏvus, a, um, adj. [Sanscr. navas; Gr. neos, i. e. neWos; cf.: noverca, nuntius, denuo, nuper; Germ. neu; Engl. new], new, not old, young, fresh, recent, etc. (v. antiquus init.; cf.: recens, novellus).
I.
Lit.
A.
In gen.:

civitates condere novas,

Cic. Rep. 1, 7, 12:

nova et a nobis inventa ratio,

id. ib. 1, 8, 13; cf.:

nihil novi vobis afferam neque quod a me sit cogitatum aut inventum,

id. ib. 1, 14, 21:

novus veteri exercitus jungitur,

Liv. 7, 7; cf.

miles,

Sall. J. 87, 2:

imperator,

id. ib. 44, 2:

novum de integro proelium,

Liv. 24, 16:

Camillus,

id. 22, 14:

consules,

Suet. Caes. 15:

serpens,

which has cast its old skin, Ov. M. 9, 266:

caro,

fresh meat, Juv. 11, 85.—Special phrases.
1.
Novae tabernae, or simply Novae (sub Novis), the new shops; many of the shops of the money-changers in the Forum were burned down A. U. C. 543, and those built on their sites were called Novae, those which remained standing Veteres (v. vetus), Liv. 26, 27; 3, 48:

sub Novis,

Cic. de Or. 2, 66, 266; cf.: sub Novis dicta pars in foro aedificiorum, quod vocabulum ei pervetustum, Varr. L. L. 6, § 59 Müll.—
2.
Novae tabulae, new account-books, by making which old debts were cancelled, Cic. Off. 2, 23, 84; id. Phil. 6, 4, 11; id. Att. 5, 21, 13; 14, 21, 4; Caes. B. C. 3, 1; 3, 21:

tum Catilina polliceri tabulas novas, proscriptionem locupletium,

Sall. C. 21, 2.—Hence, trop.:

beneficiorum novae tabulae,

i. e. forgetfulness of benefits, Sen. Ben. 1, 4, 6.—
3.
Novus homo, or homo novus, the first of his family who obtained a curule office, a man newly ennobled, an upstart, Cic. Off. 1, 39, 138:

adeptus es, quod non multi homines novi,

Cic. Fam. 5, 18, 1; cf.:

in Q. Pompeio, novo homine et fortissimo viro,

id. Mur. 7, 16 sq.:

M. Catoni, homini ignoto et novo,

id. Rep. 1, 1, 1; cf.:

hic novus Arpinas, ignobilis, et modo Romae Municipalis eques,

Juv. 8, 237:

nova nupta,

a bride, Juv. 2, 120.— Plur. subst.: nŏvi, ōrum, m., recent writers: est et quod appellatur a novis noêma, Quint. 8, 5, 12:

novorum lectio,

id. 2, 5, 26; 5, 4, 1.—
4.
Novae res, new things, novelties:

nihil te ad me postea scripsisse demiror, praesertim tam novis rebus,

Cic. Fam. 7, 18, 4.—Also subst.: nŏvum, i, n., a new thing, a novelty; news:

novum attulerint, quod fit nusquam gentium,

Plaut. Cas. prol. 70:

num quidnam inquit novi?

Cic. de Or. 2, 3, 13:

si quid novi vel sero invenissem,

Quint. 2, 5, 3.— Plur.:

novorum interpositione priora confundere,

Quint. 10, 3, 32; 8, 3, 60.—But, in gen., novae res signifies political innovations, a revolution:

Q. Servilius Ahala Sp. Maelium novis rebus studentem manu suā occidit,

Cic. Cat. 1, 1, 3:

rerum novarum causam quaerere,

id. Agr. 2, 33, 91:

plebes novarum rerum cupida,

Sall. C. 28, 4:

cuncta plebes novarum rerum studio Catilinae incepta probabat,

id. ib. 37, 1:

novarum rerum avidi,

id. J. 19, 1.—In a double sense: Segulium neglegamus, qui res novas quaerit: non quo veterem comederit—nullam enim habuit—sed hanc ipsam recentem novam devorārit, innovations and new wealth, Cic. Fam. 11, 21, 2.—
B.
In partic.
1.
New, novel, strange, singular, unusual, unheard of:

flagitia ingentia, nova, capitalia,

Ter. Ad. 4, 7, 3:

nihil dicam aut inauditum vobis aut cuiquam novum,

Cic. de Or. 1, 31, 137; cf.:

novum crimen et ante hunc diem inauditum,

id. Lig. 1, 1:

nova tibi haec sunt et inopinata?

id. Verr. 2, 2, 8, § 24; id. Att. 6, 1, 5:

novam in feminā virtutem novo genere honoris donavere,

Liv. 2, 13; Verg. A. 3, 591:

nova monstra,

Hor. C. 1, 2, 6:

si res agi videtur nova, magna, atrox,

Quint. 4, 1, 33.—
2.
New in any thing, unused, unaccustomed, inexperienced ( poet. and in post-Aug. prose):

et rudis ad partus et nova miles oram,

Ov. H. 11, 48.—
(β).
With dat.:

novus dolori,

Sil. 6, 254; Tac. Agr. 16.—
* (γ).
With inf.:

nova ferre jugum cervix,

Sil. 16, 332.—
3.
Nova Via structa esse dicitur regnante Ser. Tullio, Paul. ex Fest. p. 174 Mull.; v. Müll. ib. p. 389, a; cf.:

vocabulum pervetustum ut Novae viae, quae via jam diu vetus,

Varr. L. L. 6, § 59 Müll.—
4.
Recent:

tu cognovisti omnia, novissima et antiqua,

Vulg. Psa. 138, 5.—
C.
In eccl. Lat., renewed by grace:

nova creatura,

Vulg. 2 Cor. 5, 17:

induite novum hominem,

ib. Eph. 4, 24.—
II.
Transf., in the sup.: nŏvissĭmus, a, um, the latest, last, hindermost, extreme (syn.:

extremus, proximus, recentissimus): a quo (sc. novo) etiam extremum novissimum quoque dici coeptum vulgo, quod meā memoriā ut Aelius sic senes aliquot, nimium novum verbum quod esset, vitabant,

Varr. L. L. 6, § 59 Müll.:

histriones,

Cic. Rosc. Com. 11, 30; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 3; Cass. ib. 12, 13, 1:

qui ex iis novissimus venit, necatur,

Caes. B. G. 5, 56:

novissimum agmen,

the rear, id. ib. 1, 15; 7, 68. —So as subst.: nŏvissĭmi, ōrum, the rear of an army, the soldiers in the last line:

novissimis praesidio esse,

Caes. B. G. 1, 20:

novissimos adorti magnam multitudinem conciderunt,

id. ib. 2, 11:

dixitque novissima verba,

Verg. A. 4, 650:

novissima cauda,

i. e. the end of, Ov. M. 3, 681; 13, 963:

luna,

Plin. 2, 13, 10, § 56.—
2.
Like Engl. last, extreme, highest:

exempla,

the extreme penalty, the penalty of death, Tac. A. 12, 20; 15, 44; and absol.:

a summā spe, novissima exspectabat,

id. ib. 6, 50:

novissimum casum experitur,

id. ib. 12, 33.—
B.
Esp. in eccl. Lat.
1.
Youngest:

liberorum,

Vulg. Jos. 6, 26.—
2.
Lowest in rank or fortune:

de novissimis populi,

Vulg. 3 Reg. 13, 33.—
3.
As subst.
a.
Sing.: nŏvissĭmum, i, n., the end.
(α).
Of place:

terrae,

Vulg. 1 Macc. 3, 9:

a summo ad novissimum,

the bottom, id. Isa. 56, 11.—
(β).
Of time:

habent spem in novissimo,

Vulg. Prov. 23, 18.—
b.
Plur.: nŏvissĭma, ōrum, n.
(α).
Of place, the bottom, depths:

abyssi,

Vulg. Job. 38, 16.—
(β).
Of time:

habebis in novissimis spem,

Vulg. Prov. 24, 14; cf.:

novissima hominis illius,

the end, id. Luc. 11, 26.—Hence, adv. (not in Cic.) in two forms.
(α).
Form nŏvē, newly, in a new or unusual manner:

ornata ut lepide! ut concinne! ut nove!

Plaut. Ep. 2, 2, 38: ne quid ambigue, ne quid nove dicamus, * Auct. Her. 1, 9, 15:

verba nove aut insigniter dicta,

Gell. 19, 7, 2; cf. id. 17, 2, 13; Sen. Contr. 1, 4 fin.
(β).
Form nŏvĭter, newly:

BASILICA IVLIA A SE NOVITER REPARATA,

Inscr. Orell. 24 (A. D. 377):

amor noviter venit,

Fulg. Myth. 3, 1 med.Sup.: nŏvissĭmē.
a.
Of time, recently, lately, a short time ago: mater cum novissime aegrotāsset, Val. Antias. ap. Charis. p. 186 P.:

quod novissime nobiscum foedus fecissent,

id. ib.:

novissime, memoriā nostrā, argentum aere solutum est,

Sall. C. 33, 2:

liber quem novissime tibi misi,

Plin. Ep. 8, 3, 1:

eloquendi rationem novissime repertam,

Quint. 12 praef. § 3.—
b.
Of succession, lastly, last of all, finally:

dicam primum... deinde... novissime,

Sen. Ira, 3, 5, 2:

primum... post haec... novissime,

Quint. 3, 6, 24; cf.:

primum... post haec... novissime,

id. 11, 2, 41:

vel... vel... vel novissime,

id. 7, 1, 37:

et... et... et novissime,

id. 2, 4, 10:

cum plura interrogāsset... novissime id inferebat,

id. 5, 11, 3:

novissime cum, etc. (= postremo),

in the last fight, Hirt. B. G. 8, 48, 3.

Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. . 2011.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • PURGAMENTUM Lanae novissimum — apud Plin. l. 8. c. 48. Lanae et per se coactae vestem faciunt: et si addatur acetum, etiam ferro resistunt: imo vero etiam ignibus, novissimo sui purgamento; quippe ineis polientium extractae, in usum tomenti veniunt, est, quô in veste iam texta …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Corpus Juris Canonici — • The term corpus here denotes a collection of documents; corpus juris, a collection of laws, especially if they are placed in systematic order Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Corpus Juris Canonici     Corpus Juris …   Catholic encyclopedia

  • Offa's Dyke — Coordinates: 52°20′38″N 3°02′56″W / 52.344°N 3.049°W / 52.344; 3.049 …   Wikipedia

  • François Combefis — (or Combefisius) (November 1605 – 23 March 1679) was a French Dominican patrologist. He published previously unedited works by saint John Chrysostom.[1] Life He was born at Marmande, made h …   Wikipedia

  • Corpus Juris Canonici — Page of 1879 edition of Corpus Iuris Canonici[1] The Corpus juris canonici (lit. Body of Canon Law ) is the collection of significant sources of canon law of the Catholic Church that was …   Wikipedia

  • Комбефиз — (Франциск) французский доминиканец, один из наиболее видных членов ученой корпорации, издававшей в подлиннике и переводе греческие первоисточники византийской и вообще древней истории, (1605 1679). Уроженец Бордо, он принял монашество в 20 лет и… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Шведер — (Габриель Schweder, 1648 1735) выдающийся немецкий юрист. Был профессором государственного права в Тюбингене, причем первым стал читать государственное германское право. В 1703 г. он получил от императора титул пфальцграфа за свой труд Jus… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Johann Conrad Dannhauer — Johann Conrad Dannhauer. Johann Konrad Dannhauer est né le 24 mars 1603, à Köndringen, bourgade du Brisgau, dans le Pays de Bade, et il est mort le 7 novembre 1666 à Strasbourg. Théologien et philologue qui enseigne les doctrines de Luther à… …   Wikipédia en Français

  • Комбефиз, Франциск — Франциск Комбефиз Франциск Комбефиз (1605 1679) французский доминиканец, один из наиболее видных член …   Википедия

  • Комбефиз — Комбефиз, Франциск Связать? Франциск Комбефиз (1605 1679) французский доминиканец, один из наиболее видных членов учёной корпорации, издававшей в подлиннике и переводе греческие первоисточники византийской и иной древней истории. Уроженец Бордо,… …   Википедия

  • Комбефиз Ф. — Франциск Комбефиз (1605 1679) французский доминиканец, один из наиболее видных членов учёной корпорации, издававшей в подлиннике и переводе греческие первоисточники византийской и иной древней истории. Уроженец Бордо, он принял монашество в 20… …   Википедия

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”